گره‌های سیاسی را باز كنید تا اقتصاد سامان بیابد

ایــران و آمریکا هر کدام دیگری را موظف به بازگشت تعهدات برجامی می‌داند، ضمن اینکه دکتر روحانی ایران را کشوری خواهان صلح می‌داند.

در نهج‌البلاغه از علی(ع) جمله‌ای خطاب به مالک اشتر داریم که خیلی قابل‌توجه است. امیرمومنان می‌گوید اگر دشمن تو، تو را دعوت به صلح کرد این دعوت را بپذیر که به نفع ملت و کشورت خواهد بود. آنچه باعث رنج و درد مردم در هر کشوری می‌شود، جنگ‌های سردی است که معمولا بین دولت‌ها به‌وجود می‌آید. در سال‌هایی که با آمریکا رابطه خصمانه‌ای داشتیم، ملت‌های ایران و آمریکا می‌توانستند روابط خوبی با همدیگر داشته باشند به دلیل اینکه هزاران تحصیلکرده ایرانی در آمریکا هستند و اکنون هم جوانان نخبه ایرانی برای تحصیلات عالی در آمریکا باید با مشقت فراوان به دنبال اخذ ویزا در کشورهای همسایه باشند. از طرفی برای آمریکایی‌هایی که خواهان بازدید از آثار و تمدن ایرانی هستند نیز کاری سخت و پرهزینه خواهد بود. ایران کشور جذابی از نظر توریستی است ولی متاسفانه نتوانستیم توریست‌های کشورهای غربی به‌ویژه آمریکا را جذب کنیم تا مظاهر تمدن ما را ببینند و از درآمد صنعت توریسم هم محروم ماندیم. بر این باورم بهتر است دولتمردان ما و آمریکا با حسن‌نیت پشت یک میز به‌منظور مذاکره‌ای جدی برای حل مشکلات، بنشینند. تحریم‌هایی که آمریکا بر ایران وارد کرد، بسیار شکننده بود و تورم بزرگی را پدید آورد که به‌ویژه در سال‌های اخیر شاهد این مساله بودیم بعد از آنکه ترامپ نقض عهد کرد و برجام را زیر پا گذاشت و برخلاف تعهدات بین‌المللی از برجام خارج شد. اکنون که رئیس‌جمهور جدید آمریکا در کاخ سفید مستقر شده دولتمردان او باید حسن‌نیت داشته و از موضع بالا و عزتمندانه با ایران مذاکره کنند و مساله تحریم‌ها را حل نمایند. اگر واقعا سیاسیون و دولتمردان ما احساس کردند که آمریکا در کار خود صداقت دارد و اگر هم گام اول را ما برداریم و او هم گام دوم را صادقانه برخواهد داشت، بالاخره باید اقدام کرد. حال اینکه از حالا بدبین باشیم که اینها ممکن است صادقانه جلو نیامده و گام برندارند، این موضوع به فهم و هوش و ذکاوت سیاستمداران ایران برمی‌گردد که پیشنهاد آمریکا را چقدر صادقانه ارزیابی کنند. به نظر می‌رسد دولت فعلی آمریکا با دولت قبلی فرق دارد و آن حالت خصمانه ترامپ و تیمش که نسبت به ملت ایران داشت، در دولت فعلی به احتمال قوی نیست یــا خیــلی کمتر است.

متاسفانه طی چند سالی که با آمریکا مشکل داشتیم و با کشورهای دیگر منطقه، روابطی هم را که با کشورهای عرب و همسایه داشتیم هم از دست دادیم. روابط تجاری که بین ما و امارات و عراق بوده، ممکن است اگر مساله رابطه ایران و آمریکا حل نشود، کشورهای باقی‌مانده در منطقه که با ما ارتباط دارند هم ارتباطشان با ما بسیار محدود شود. آمریکا قطعا روی عراق فشار خواهد آورد و این کشور را در تنگنا قرار خواهد داد.

ادامه وضع فعلی تا کجا امکان‌پذیر است؟ انتخابات 1400 را هم در پیش داریم درحالی‌که برخلاف دوره‌های قبل به نظر می‌رسد چندان اولویت جامعه نباشد.

به نظر می‌رسد وضع فعلی قابل ادامه دادن نیست و اینکه با چه سیاستی را بلد نیستم ولی هرچه زودتر باید از این وضع خلاص شد و آنچه را به صلاح کشور و ملت است، انجام داد. در کوچه و بازار بخش زیادی مردم ناراحتند و اگر همین وضع ادامه یابد و اقتصاد اینطور ملتهب و تورم اینگونه رو به افزایش باشد به نظر نمی‌رسد که انتخابات پرشوری در حد انتظار در پیش داشته باشیم. در جامعه ما عزت مردم در گروی اقتصاد، معیشت و نان در سفره‌شان است. اگر اقتصاد، معیشت و سفره مردم خوب شود، عزت حفظ خواهد شد. اینکه بگوییم فقط عزت، موقعی که افراد از خرید دو کیلو پرتقال هم عاجزند. وقتی ده‌ها دختر جوان در خیابان گدایی می‌کنند و شاهد دختران جوانی هستیم که باید زندگی باشرافتی داشته باشند، چادر به کمر بسته و در خیابان تکدی‌گری می‌کنند و گل و دستمال کاغذی می‌فروشند، عزت مدنظر دیده نمی‌شود. اگر در یک جامعه 5میلیونی 50 نفر هم اینطور منش خود را در خیابان بگذارند، عزت همه زیر پا رفته چون بنی‌آدم اعضای یک پیکرند. لذا دولتمردان باید هرچه زودتر فکری کنند تا یک زندگی عزتمندانه و شایسته‌تر به مردم برگردد. ارزش پول ملی افزایش یابد و حفظ شود، پاسپورت ما در دنیا به جایگاه اولیه خود برگردد و این سیستم فساد اداری که عمدتا به خاطر تحریم‌ها به‌وجود آمده از بین برود تا یک کشور عزتمندانه‌تری داشته باشیم و همان شعار استقلال، آزادی در جامعه بیشتر تقویت شود و اگر خواسته باشیم این روش را ادامه دهیم که اول تو و بعد من، خیلی مطلوب و صلاح نیست.

سیاست خارجی به سکانداری دکتر ظریف را که اخیرا در مصاحبه‌ای به اینکه برخی مواضع اتخاذشده موضع خودشان نیست چطور ارزیابی می‌کنید؟

سیاست در دنیا براساس خرد و مصلحت است؛ مصلحت ملت و خردجمعی. آنچه در حکومتداری و شیوه دولتمردان مطرح است، تامین مصالح عمومی است. هر سیاستی که داشته باشید اگر مصالح عمومی و منافع ملت تامین نشود،آن سیاست زیر سوال است. دکتر ظریف در مصاحبه‌ای به اینکه سیاست خارجی خیلی دست ما نیست اشاره می‌کند درحالی‌که وزیر امورخارجه نماینده یک ملت در مسائل خارجی کشور است و باید سیاست را به او با رویکردهای کلانی که در کشور وجود دارد، سپرد. اما اینکه آقای ظریف یک سیاست و دیگرانی هم در مقابل ایشان، سیاست دیگری داشته باشند هیچ‌وقت کشور جلو نمی‌رود. در 22 بهمن امسال گفتم که اگر خواسته باشیم این روز را بزرگ بشماریم نخستین کاری که باید بکنیم این است که 42 بیست و دو بهمنی که بر ما گذشته را نقد کنیم؛ سیاست خارجی، سیاست داخلی و رابطه‌مان با کشورهای بزرگ دنیا را. ببینیم واقعا این نوع روابط سیاست خارجی به نفع کشور بوده یا نبوده. در این راستا متفکرانی با اندیشه آزاد می‌توانند سیاست‌های خارجی را در صداوسیما نقد کنند. اینکه یک گروه سیاست خارجی را در دست خود بگیرد، به نفع کشور نیست. امروز افراد دانشمندی در رشته‌های علوم سیاسی، اقتصاد و سایر رشته‌ها هستند که بر این سیاست خارجی فعلی نقد دارند. به دانشگاهیان داخل کشور فرصت دهیم تا در این ایام نقدهایشان را مطرح کنند و اشکالات را بگویند یا وارد هست یا نیست تا اینکه بفهمیم در سیاست خارجی چکار باید بکنیم. به نظر می‌رسد سیاست خارجی دولت، مطلوب نیست چون تماما دست دولت نیست و بخشی دست دولت و بخشی دست غیردولت است که موجب ناهمگونی است. نباید اتفاقاتی رخ دهد که دولت بی‌خبر باشد و همین است که در منطقه در حد مطلوب موفق نبودیم. اینکه سیاست خارجی در منطقه به گونه‌ای تعریف شود که کشورهای همسایه از ما جدا شوند و به اسرائیل بپیوندند جای سوال است. چرا باید اتفاقات ناگواری بیفتد که امارات عربی که در کنار ما بوده و این همه دادوستد مالی داشتیم و ایرانیان زیادی در این کشور کار و زندگی می‌کنند در کشور ایران مسلمان سفیر نداشته باشد و در اسرائیل که دشمن مسلمان‌هاست، سفیر دارد! هرچند امارات بی‌تقصیر نیست ولی رویکرد ما هم مهم است؛ همین‌طور عربستان سعودی و سایر کشورهای منطقه. در هر صورت سیاست خارجی که در این چند سال داشتیم، سیاست خارجی مطلوب همگان نبوده است.

به معیشت مردم اشاره کردید و به مرحله‌ای رسیده‌ایم که جامعه با صبوری منتظر پایان دوره ترامپ بود تا گشایشی حاصل شود.

اساس مطالبات مردم اقتصادی است که در کف کوچه و بازار خودش را نشان می‌دهد. مردم از هرچه بگذرند از شکم خود نمی‌توانند بگذرند. در عمق داستان، مسائل اقتصادی کشور که برای تامین معیشت مردم هست، موقعی حل می‌شود که مسائل سیاسی هم حل شده باشد. در دنیای امروز مسائل اقتصادی از مسائل سیاسی جدا نیست. اینکه به دولت حمله کنیم چرا گرانی و تورم و مشکلات اقتصادی هست باید از آن طرف هم به دولت اختیاراتی دهیم تا سیاست خارجی خود را درست کند و دنیا در ایران سرمایه‌گذاری کند، کارخانه‌ها رونق بگیرد، نیروی کار جذب شود، اقتصاد هم بسامان می‌شود. شوخی نیست در کشوری مثل ایران درصد سرمایه‌گذاری کشورهای خارجی ضعیف است. در عراق کنونی که از هر جهت نسبت به کشور ایران عقب‌مانده‌تر است و نه تمدن و فرهنگ و ذخایری مانند ما دارد ولی اربیل عراق را ببینید که چه خبر است. چرا چنین سرمایه‌گذاری‌ای نباید در ایران روی دهد؟ واقعیت این است که تا این مشکلات حل نشود، مطالبات مردم به‌ویژه در زمینه اقتصاد وجود دارد. امروز برخی تمایل دارند که در کشور سرمایه‌گذاری کنند ولی جرات نمی‌کنند. باید امنیت و فضای داخلی ما درست باشد، مجلس و قوه قضائیه با دولت همگام‌تر شوند و یک فضای امنی ایجاد کنند تا در آن فضای امن، مسائل اقتصادی هم صورت بگیرد و معیشت مردم هم درست شود والا مطالبات مردم به قوت خود باقی است. اگر وضع بر این منوال جلو برود یک خطر و هشدار خواهد بود. فقر بر مردم فشار می‌آورد. باور کنید انواع و اقسام فسادهایی که هست، ناشی از مسائل اقتصای است و از آن طرف مردم شاهد فسادهای مالی صورت‌گرفته در کشورند و روزبه‌روز هم رو شده و مطرح می‌شود. در کشوری که تحریم بر آن حاکم باشد دو چیز به‌وجود می‌آید: افراد رانت‌خواری که به‌اصطلاح دنبال سوءاستفاده ‌هستند و از سوی دیگر هم انسان‌های گرسنه و محروم که ممکن است نسبت به سرمایه‌دار جامعه بدبین شوند. بنابراین باید سعی کنیم رویکردهای کلان سیاسی‌مان را درست کنیم تا مسائل اقتصادی‌مان حل شود. نگرانم هرچه مساله برجام و مذاکره به تاخیر بیفتد به زیان کشور خواهد بود و بر مشکلات مردم افزوده خواهد شد. زودتر باید هرکاری بکنیم تا این مساله حل شود.