توافق وین كلید بقیه توافق‌هاست

آرمان ملی آنلاین - علیرضا پورحسین: پس از اینکه بایدن به ریاست‌جمهوری آمریکا رسید، دولت ایالات متحده به سمت احیای برجام گام برداشت و در حال حاضر ایران در یک جایگاه بالاتر در حال مذاکره با طرفین برجام است؛ حضور آمریکا در منطقه کمرنگ شده، ایران غنی‌سازی اورانیوم را افزایش داده و با توجه به اینکه آمریکا به طور یک‌جانبه و برخلاف قوانین بین‌الملل از برجام خارج شده، امروز ایران دست بالا را در مذاکرات دارد. به نظر می‌رسد این مذاکرات به نتیجه خواهد رسید و تاثیرات آن را می‌توان در همین روزهای گذشته در بازار ارز نیز مشاهده کرد. اسرائیل و برخی از کشورها نیز در حال سنگ‌اندازی در این مسیر هستند چراکه می‌دانند اگر توان دیپلماتیک به توان نظامی ایران اضافه شود، ایران کشوری بسیار قدرتمند خواهد شد. لذا دست به اقداماتی تنش‌آفرین زدند تا مانع از احیای برجام شوند. مشخصا آمریکا خواستار بازگشت به برجام است و امتیازاتی را به ایران خواهد داد که در این راستا آنها سعی خواهند کرد تحریم‌ها علیه ایران را لغو کند و اجازه آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران در کشورهای دیگر را خواهند داد، لذا برجام احیا خواهد شد. در این شرایط است که ایران می‌تواند فشار را از روی خود کاهش دهد و کشور را از تنگنا خارج کند اما باز هم‌صداهایی از داخل کشور شنیده می‌شود که مخالف گفت‌وگوها بوده و سوالات زیادی را در ذهن ایجاد می‌کنند. در راستای برای بررسی این مساله «آرمان ملی» گفت و گویی با رحمان قهرمان‌پور، تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل داشته است که در ادامه می‌خوانید.
مذاکراتی که در وین از چند هفته قبل میان ایران و آمریکا آغاز شده است، در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
مذاکرات به خوبی در جریان است و معاونین وزرای خارجه در مذاکرات هستند و در حالی که قرار بود دو روز گذشته تیم‌های مذاکره‌کننده به کشور خود بازگردند اما این اتفاق به تعویق افتاد و ماندن تیم‌های مذاکره‌کننده در وین نشان می دهد در حال تدوین چارچوب اولیه برای توافق هستند. چارچوب اولیه به پایتخت‌های سیاسی برده شده و در سطح کلان در خصوص آن تصمیم‌گیری می‌‌شود. لذا باید منتظر روزهای آینده ماند و گام‌های بعدی را مشاهده کرد که چه اتفاقی احتمالا رقم خواهد خورد. آنچه به نظر می‌رسد در حال رقم خوردن است، یک توافق اولیه است که شامل یک‌سری اقدامات فوری از سوی ایران و آمریکا خواهد بود. بخشی از این اقدامات نیز درز کرده و مقرر شده است آمریکا پول‌های بلوکه شده ایران را آزاد کند و بانک مرکزی ایران را از فهرست تحریم‌ها خارج کند و در ازای آن نیز ایران اجرای پروتکل الحاقی را از سر گیرد. باید منتظر ماند و مشاهده کرد در عمل چه اتفاقی رقم می‌خورد و آیا نظر طرفین جلب می شود یا خیر. مانع جدی در این مسیر زمان‌بندی و راستی‌آزمایی است. برای بازگشت تعهدات ایران ساز‌و‌کار وجود دارد و آژانس بین المللی انرژی اتمی تشخیص می‌دهد که ایران به تعهدات خود عمل می‌کند یا خیر؛ اما در‌خصوص راستی‌آزمایی اقدامات متقابل آمریکا اختلاف‌نظر وجود دارد و ایران معتقد است خود باید راستی‌آزمایی انجام دهد.
با وجود وضوح در منافع این مذاکرات برای کشور به چه علت هنوز صداهای دیگری از داخل کشور شنیده می‌شود؟
همواره بحث‌های سیاسی این چنینی در کشور وجود داشته است و به نظر می‌رسد ادامه نیز خواهد داشت. این رقابت سیاسی است اما مشخصا در این عرصه به نفع کشور نخواهد بود. مشخصا باید صداهای مختلف شنیده شوند و با یک اتفاق‌نظر به سمت مذاکرات رفت. امروز منتقدان برجام در ایران دارای قدرت هستند و پایداری این گفت‌و‌گوها در گرو این است که صدای واحد از داخل کشور منعکس شود. نباید همواره به‌گونه‌ای عمل کنیم که این‌گونه برداشت شود که مخالف ما متوجه نیست یا به یکدیگر تهمت سیاسی بزنیم. از منظر سیاست خارجی این اتفاقات به نفع کشور نخواهد بود و نتیجه عکس می‌دهد. هر طیفی مشخصا نظراتی دارد و باید در این عرصه نظر همگان شنیده شود. سیاست خارجی در تصمیم‌گیری‌های حساس نیاز به اجماع دارد. دولت باید از نظر کارشناسان در مذاکرات بهره گیرد و با حمایت داخلی به پای میز مذاکره برود. طرف‌های مقابل ایران زمانی که مشاهده کنند دولت با جلب‌نظر داخلی به پای میز مذاکره آمده است، مجبور می‌شوند امتیازات بیشتری به ایران بدهند.
در صورت توافق در وین، چه دستاوردهایی نصیب کشور می‌شود؟
آنچه در وین در حال رقم خوردن است یک توافق موقت است و طبیعی است که پس از فشارهای زیاد، بزرگ جلوه داده شود. امروز در وین روی یک چارچوب موقت در حال مذاکره هستند تا در آینده اقدامات دیگری در دستور کار طرفین قرار گیرد. حد انتظارات از مذاکرات وین باید متناسب باشد و باید حواس‌مان باشد که این توافق مقدمه توافق‌های بعدی خواهد بود. مشخصا از برجام در کمپین های انتخاباتی استفاده خواهد شد و هر گروهی به نحوی از آن استفاده می‌کند. این امر نباید سبب شود اشتباه محاسباتی صورت گیرد و خودمان را فریب دهیم. نقشه راهی قرار است در وین تدوین شود تا طبق آن در ماه‌های آینده آمریکا و ایران اقداماتی را در دستور کار قرار دهند. امروز در خصوص اقدامات فوری در وین مذاکرات در حال انجام است و دستاوردها در این دایره تعریف می‌شوند. آنچه به صورت کلی و جامع قرار است انجام شود و در ماه‌های آینده تعیین می‌شود. مشخصا مذاکرات یک اثر روانی مثبت بر جامعه خواهد گذاشت و به دنبال آن، بازار با‌ ثبات همراه خواهد شد و ارزش دلار در ایران کاهش پیدا می‌کند و تاثیرات مثبت دیگری بر نوسان قیمت‌ها خواهد گذاشت. باید صبور بود و منتظر گام‌های بعدی بود تا عرصه شفاف‌تر شود.