انزوای ریاض؛ عامل گام مثبت ملك سلمان

آرمان ملی آنلاین -علیرضا پورحسین: روز یکــشنبه یک نـماینده دموکرات کنگره آمریکا با ارائه طرحی، خواستار تـــوقف تمــام حمایت‌‌های نظامی و غیرنظـــامی آمریکا از عربستان شد. او در این خصوص گفته است که آمریکا دیگر نباید در جنایات عربستان علیه کودکان یمنی مشارکت کند. این در حالی است که با روی کار آمدن جو بایدن در ایالات متحده عملا فشارهــا بر عربستان بیشتر شده و بسیاری از کارشناسان بر این بـــاور هستند که عــربستان در حال تبدیل شدن به یک کشور منزوی در عرصه بین‌المللی است. اتفاقی که مشخصا همزمان با آغاز آرام گشایش‌ها برای ایران همراه شد و همین امر عربستان را به این سمت و سو سوق داد تا تنش‌های خود را با ایران کاهش دهد و به همین واسطه از چند ماه پیش گفت‌وگوهایی را بـــا طرف‌های ایرانــی آغاز کرد که به نظر می‌رسد نتایج مثبتی نیز داشته است. در راستای بررسی این مساله و آینده روابط ایران و عربستان، آرمان ملی گفت‌وگویی با حسن‌هانی‌زاده، سفیر پیشین ایران در لبنان داشته است که در ادامه می‌خوانید.
این تعبیـر که عربستان در عرصه منطقه از ایران شکست خورده است تا چه میزان می‌تواند صحیح باشد؟
باید توجه داشـــت که به صورت مشخص عربستان امروزه منزوی شده و ایران در حال بیشتر کردن ارتباط خود با جهان است و این عملا یک شکست سیاسی برای عربستان است. در این اتفاق محمد بن‌سلمان نقش بسزایی داشت زیرا هم رابطه خوبی با آمریکا ندارد و هم اینکه عربستان را گرفتار در باتلاق یمن کرد. حتی در این برهه زمانی نقش عربستان در حوادث تروریستی 11 سپتامبر نیز مورد بررسی مجدد قرار گرفته است. نخستین تبعات ملموس این اتفاق خروج پاتریوت‌های آمریکا از عربستان است که یک پیام بسیار مهم در عرصه میدانی دارد. این پیام این است که دیگر آمریکا حاضر نیست برای عربستان هزینه کند. این اتفاق سبب شد تا عربستان به نحوی با نرمش بیشتری با ایران برخورد کند و حداقل خودشان به این نتیجه رسیده‌اند که دیگر توان گذشته را ندارند. صحبت‌هایی که ملک‌سلمان در مجمع عمومی سازمان‌ملل نیز بر زبان آورد گویای این است که می‌خواهند رویکرد متفاوتی داشته باشند و می‌توان آن را یک گام مثبت دانست. مشخصا ایران نیز در این عرصه آماده است تا روابط خود را با این کشور بازتعریف کند.
چه اتفاقی سبب شد تا عربستان مذاکره مخفیانه با ایران را علنی کند و به صورت رسمی خواستار بهبود روابط با ایران شود؟
خروج شتاب‌‌زده و ناگهانی آمریکا از افغانستان سبب شد تا عربستان احساس کند که آمریکا قابل اتکا نبوده و هم‌پیمان قابل اعتمادی نیست. این اتفاق در کنار سایر تحولات منطقه سبب شد که عربستان اقدام به ارسال سیگنال ‌هایی برای ایران کند لذا از پنج ماه گذشته یک سری مذاکرات بین ایران و عربستان در بغداد عراق آغاز شده است و تا اندازه ‌ای پیشرفت ‌هایی هم داشته است. به نظر می‌‌رسد عربستان در حال حاضر در تلاش است تا یک حاشیه امن برای خود در منطقه ایجــــاد کند چرا کـــه به خوبی مـی ‌داند که آمریکا ممکن است پرونده‌های زیادی علیه عربستان بازگشایی کند. در حقیقت این سیگنال‌های ارسالی از جانب عربستان سیگنال‌هایی تاکتیکی است و این کشور باید گام‌های عملی برای برقراری رابطه و حل مشکلات خود با ایران بردارد. در غیر این صورت به نظر می‌‌رسد نگاه‌های عربستان و سیاست‌هایش در مورد ایران کاملا تاکتیکی و مرحله‌‌ای است و نمی‌‌توان اعتماد کامل به سیاست‌های این کشور داشت مگر اینکه عربستان از گذشته خود و نقش تخریبی در مورد ایران و محور مقاومت دوری کند و صادقانه بخواهد با ایران رابطه داشته باشد.
عربستان مــی‌تواند با اتکا به اسرائیل از این انزوا خارج شود؟
در ابتــــدا باید توجه داشت که در مـــعادلات بین‌المللی درخصوص اسرائیل تغییری ایجاد نشده است. تمامی احزاب آمریکا اعم از جمهوری‌خواهان، دموکرات‌ها و حتی خود شخص بایدن نسبت به تامین امنیت اسرائیل متعهد هستند و از حمایت خود عقب نخواهند نشست اما باید توجه داشت که بایدن به دنبال توجه به خاور دور است و در همین راستا قصد دارد سریعا پرونده ایجاد آرامش در خاورمیانه را با اجرایی کردن برجام مختومه کند. بایدن این اطمینان را به نفتالی بنت داده است که با اجرایی شدن برجام آرامش به خاورمیانه بازمی‌گردد و احتمالا در قبال این ادعای خود وعده‌هایی را نیز به آنها خواهد داد که احتمالا یکی از آنها کنترل فعالیت‌های منطقه‌ای ایران باشد. بایدن در مقابل اینکه اجازه ماجراجویی را به دولت بنت نمی‌دهد به آنها تضمین امنیت نیز خواهد داد. این تمام ماجرا نیست و در راستای همین در پیش گرفتن سیاست صلح جویانه روابط خود را با کشورهای عربی ادامه خواهند داد و شاید حتی به سمت برقراری ارتباط با یکی دو کشور دیگر نیز پیش روند. مشخصا شهرک سازی های بی ضابطه دوران نتانیاهو متوقف شده است و به صورت محدود و کنترل شده ادامه می یابد. باید توجه داشت که کابینه‌ای که امروز در سرزمین‌های اشغالی روی کار آمده است، کابینه پیشبرد امور است و دولتی نیست که قدرت مانور سیاسی و نظامی زیادی داشته باشد و اینکه بخواهد از عربستان حمایت کند یا قولی به عربستان بدهد. این دولت بی‌شک تحت کنترل کاخ سفید خواهد بود. از سوی دیگر حتی ممکن است که نفتالی بنت به‌خاطر ائتلاف منصور عباس و فلسطینیان سرزمین‌های 1948، امتیازات بیشتری به گروه‌های فلسطینی بدهد و این چالشی است که امروز در مقابل او قرار دارد. با توجه به این موارد مشخصا تنش‌های اسرائیل با سایر دولت‌های منطقه نیز قطعا کاهش می‌یابد زیرا توانشان کاهش می‌یابد و به همین علت بعید به نظر می‌رسد عربستان بتواند از مسیر اسرائیل دستاورد خاصی داشته باشد و یا حتی بتواند به آن تکیه کند. آنها می‌خواهند به نحوی برای خود توازن ایجاد کنند.