توافق ممکن اما سخت شد

آرمان ملی آنلاین - علیرضا پورحسین: مذاکره‌کننده‌ارشد ایران در وین گفته‌است که ایران از خواسته‌های خود در مسیر فعال‌سازی دوباره برجام و لغو تحریم‌ها عقب‌نشینی نخواهد کرد. باقری تاکید کرد که با توجه به‌این‌که آمریکا در سال ۲۰۱۸ از توافق خارج شد، بنابراین واشنگتن باید گام نخست را بردارد. پیشنهادهای ارائه شده از جانب تهران مستند و منطقی است و به‌همین دلیل می‌تواند مبنایی برای مذاکرات باشد. ایران در این مذاکرات برنامه‌های خود را در قالب دو متن پیشنهادی، یکی با موضوع لغو تحریم‌ها و دیگری با موضوع هسته‌ای به طرف مقابل ارائه کرد. این پیشنهادها مبنایی برای مذاکره است و طرف مقابل باید پاسخ مستند به پیشنهادهای تیم ایران ارائه کند. در صورت پذیرش دو پیشنهاد قبلی که به طرف مذاکره‌کننده ارائه شده‌است، ایران پیشنهاد سوم را نیز ارائه خواهد داد. مذاکره‌کننده‌ارشد ایران پیش از این در گفت‌وگو با الجزیره نیز تاکید کرد که پیش‌نویس پیشنهادهایی که طرف ایرانی با هدف لغو تحریم‌ها به گروه 1+4 داده، به‌گونه‌ای است که طرف مقابل نمی‌تواند این پیشنهادها را رد کند. با ارائه پیشنهادات تهران اکنون همه‌چیز به رفتار طرف‌های مقابل بستگی دارد و اگر طرف‌های اروپایی به طور کامل به تعهداتشان عمل کنند و طرف آمریکایی به این توافق بازگردد، توافق احیا می‌‌شود. در راستای بررسی فراز و نشیب‌های مذاکرات وین، «آرمان ملی» گفت‌وگویی با رحمان قهرمان‌پور، تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی داشته است که در ادامه می‌خوانید.
باتوجه به تاکید ایران بر مواضع خود در دور هفتم مذاکرات احیای برجام، آیا همچنان می‌توان به‌نتجه رسیدن برجام را محتمل دانست؟
رسیدن به توافق در دور هفتم مذاکرات مشخصا سخت بود و هر نوع پیشنهادی شاید به نتیجه ختم نمی‌شد. زیرا دولت در داخل ایران عوض شده‌است و طرف‌های دیگر برجام مشخصا به‌دنبال این بودند تا مواضع دولت ایران را شناسایی کنند. به‌همین علت رسیدن به توافق در کوتاه‌مدت غیرمحتمل بود. در ابتدای مذاکرات وین، اروپا و روسیه اعلام خوش‌بینی نسبت به مذاکرات کردند اما در ادامه از میزان خوش‌بینی آن‌ها کاسته شد. با این وجود هنوز نباید نسبت به مذاکرات وین بدبین بود و از آن ناامید شد. امروز تردیدهایی در طرف غربی شکل گرفته‌است و به‌همین علت وقفه در مذاکرات ایجاد شده‌است. ایران نیز در این وقفه به دنبال این است تا به افکار جهانی، این پیام را منتقل کند که درخواست‌های ایران معقول و منطقی است. فارغ از دعوای رسانه‌ای باید توجه داشت که فضاسازی‌ها به‌معنای پایان مذاکرات در وین نیست و باید منتظر بازگشت نماینده‌های طرف‌های برجام از پایتخت کشورشان بوده تا نظرات دولت‌ها منعکس شود و بعد از آن پیشنهاد سوم ایران ارائه شود.
دور آتی مذاکرات به چه‌شکل پیش‌خواهدرفت و آیا پیشنهاد سوم ایران می‌تواند گره‌گشا باشد؟
مسیر مذاکرات دشوار شده‌است اما هنوز مسدود نشده‌است. واقعیت این‌است که آمریکا اعلام کرده، تحریم‌ها را به‌صورت کلی لغو نمی‌کند و از سوی دیگر ایران نیز به نظر می‌رسد تمامی فعالیت‌های هسته‌ای دو سال اخیر خود را ملغی نخواهد کرد. بنابراین طرفین تلاش خواهند کرد در فضای جدید به توافق برسند. قطعا این کار سخت است و نیاز به کار و میانجی بیشتر دارد و در دور بعدی مذاکرات شاید اندکی از شبهات دیگر نیز برطرف شود. ایران برای مذاکرات وین سه بسته پیشنهادی آماده کرده‌است که اولی در خصوص لغو تحریم‌ها، بسته پیشنهادی دوم در خصوص تعهداتی است که ایران باید در دستور کار قرار دهد و بسته پیشنهادی سوم ایران نیز در خصوص نحوه عملیاتی‌شدن توافق‌ها، نحوه ضمانت و اعتمادسازی است که هنوزبه طرف غربی تحویل داده نشده‌است. ایران این خواسته‌های مشخص را دارد اما احتمال دارد خواسته‌های ایران اندکی تعدیل داده‌شود تا طرف‌های مقابل آن را قبول کنند. هدف ایران از بین‌بردن ساختار تحریم‌هاست و در همین راستا می‌خواهد حداکثر تحریم‌هایی که قابلیت لغوشدن دارند، را از میان بردارد. مشخصا ایران تا جایی که می‌تواند تحریم‌های بیشتری را لغو کند اما اگر ایران بتواند تحریم‌های بنیادین را به شکلی برگشت‌ناپذیر از میان بردارد، امتیاز خوبی به‌دست آورده‌است و این یک اتفاق مهم است. باید توجه داشت که در ایران، زمان مهم است. به‌این‌دلیل که مسئله لغو تحریم‌ها تبدیل به یک دغدغه عمومی هم برای دولت‌ و هم افکار عمومی بدل شده‌است. بنابراین افکار عمومی منتظر است که ببینند سرانجام این مذاکرات چه‌خواهدشد و به هر حال مذاکرات هم یک اثر زمانی محدودی دارد.
شیطنت‌های منطقه‌ای از سوی طالبان و اسرائیل را می‌توان به رویه ایجاد خلل در مذاکرات مربوط دانست؟
از سه جنبه می‌توان به این موضوع نگاه کرد. نخست سفر منطقه‌ای مکرون به کشورهای حاشیه خلیج فارس. دوم تحرکات و موضع گیری‌های اسرائیل و سوم طالبان. باید توجه داشت که طالبان هنوز به جایگاهی نرسیده‌است که در این موضوعات بتواند دخالت کند و در فضای دیگری سیر می‌کنند. در سفر منطقه‌ای مکرون نیز در خصوص برجام گفت‌وگوهایی شده‌است اما بعید به‌نظر می‌رسد در راستای کارشکنی در مذاکرات باشد. در این میان رئیس موساد مشخصا در یک اظهارنظر بی‌سابقه عنوان کرده‌است که اجازه نمی‌دهد ایران فعالیت‌های هسته‌ای خود را ادامه دهد و آماده حمله به تاسیسات ایران هستند. این یک موضع‌گیری بی‌سابقه است و در ادامه نیز نفتالی بنت خواستار توقف غنی‌سازی ایران شده‌است. این فعالیت‌ها و موضع گیری‌های اسرائیل به دنبال برنامه‌های گذشته آن‌هاست که به صراحت گفته‌اند به برنامه هسته‌ای ایران ضربه خواهند زد.