سكوت در مذاكرات؛ -گرفتن ضمانت برجام اولویت اصلی است

آرمان ملی آنلاین - در حال حاضر نیز به نظر می‌رسد که روند مذاکرات مورد ارزیابی قرار گرفته و در خصوص نحوه ادامه گفت‌‌وگوها بحث و تبادل نظر صورت گرفت. مذاکره‌ کننده ارشد ایران در این نشست با اشاره به پیشرفت‌‌های صورت ‌گرفته در دور پیشین، بر لزوم رفع تحریم‌‌ها و ارائه تضمین‌‌های عینی و کافی از سوی طرف مقابل و راستی ‌آزمایی این اقدامات تاکید و تصریح کرد که هیات ایرانی مانند دور قبل برای تعامل جدی و پیشبرد گفت‌وگوها آمادگی کامل دارد. در راستای بررسی آخرین وضعیت مذاکرات احیای برجام، آرمان ملی گفت‌وگویی با سیدجلال ساداتیان، سفیر پیشین ایران در بریتانیا داشته است که در ادامه می‌خوانید.
آیا اتفاق خاصی در ادامه دور هشتم مذاکرات در وین رقم خورده است؟
سکوت خاصی در روزهای اخیر بر فضای مذاکرات حاکم است که احتمال دارد به علیت این باشد که در مذاکرات به مشکل برخورده باشند اما مشخصا این سکوت نمی‌تواند عادی باشد. باید توجه داشت که در آخرین رایزنی در وین فقط یک ساعت گفت‌وگو شده است و این نیز نمی‌تواند عادی باشد. برخی بر این باور هستند که در آن رایزنی یک ساعته هیات ایرانی توسط طرف‌های دیگر برجام تحقیر شده‌اند و بسیاری بر این باور هستند که همگان می‌دانستند که تعطیلات کریسمس در پیش است و نباید به‌خاطر یک ساعت جلسه چنین اقدامی رخ می‌داد و می‌توانستند همه چیز را به همین هفته موکول کنند. مشخصا متن جدید واحدی به‌دست آمده است و رایزنی‌ها در خصوص آن متن است. ایران به صراحت گفته است که خط قرمزش توافقات قبلی است. 6 دور مذاکرات تایید شده و صرفا تغییرات کوچکی در آن ایجاد شده است تا روند پیش رود. اینکه از روز دوشنبه خبر خاصی بیرون نیامده است نیز عجیب است به شکلی که اولیانوف صرفا گفته است مذاکرات ادامه دارد. اینکه تاکید می‌شود بین 80 تا 90 درصد توافق حاصل شده است اما امروز در سکوت مطلق فرو رفته‌اند، سوالات زیادی در ذهن ایجاد می‌کند. به نظر می‌رسد 8 مورد اختلاف هنوز باقیست و مشخصا برای توافق باید این 8 مورد حل و فصل شود. 8 مورد اختلافی را کسی نمی‌داند دقیقا چه مواردی هستند اما مشخصا ضمانت و نحوه لغو تحریم‌ها جزو آنهاست. در این میان نماینده روسیه عنوان کرد که ایران کوتاه آمده است اما هیچکس نمی‌داند ایران در خصوص چه مواردی کوتاه آمده است.
ممکن است ایران در خصوص لغو کلیه تحریم‌ها کوتاه آمده باشد؟
تحلیل من این است که احتمالا ایران دیگر بر موارد غیربرجامی تاکید نکرده است و از این مورد عقب‌نشینی کرده است. به این معنا که ایران صرفا خواستار لغو تحریم‌های هسته‌ای و آن دسته از تحریم‌هایی است که در دوره ترامپ وضع شده‌اند. شاید ایران دیگر خواستار خسارت نیز نیست. جالب این است آن گروهی که تا چند ماه پیش مخالف برجام بود امروز به دنبال ضمانت گرفتن برای برجام است. آن چه که تا به امروز مانع احیای برجام شده است همین اختلافات بود و از سوی دیگر خواسته‌های حداکثری بود که در ابتدا از سوی تیم مذاکره کننده مطرح شده بود. در این میان عدم شناخت استراتژی یک اتفاق ناخوشایند بود که ضرورت داشت تا سریع‌تر برطرف شود. ایران عنوان می‌کند که در دو قالب به دنبال رسیدن به توافق است و به نظر می‌رسد امروز هم در قالب لغو تحریم‌ها و هم در قالب تعهدات هسته‌ای اختلافاتی وجود دارد. برای مثال در غنی سازی، سرنوشت سانتریفیوژها و سایر مسائل فنی هنوز مشخص نیست و در این خصوص به توافق نرسیده‌اند.
چنین اختلافاتی تا فوریه 2022 حل و فصل خواهد شد؟
اولیانوف بر این باور بود اینکه ایران پذیرفته است که انتظارات فرابرجامی نداشته باشد، یک گره بزرگ از مذاکرات باز کرده است. ایران نیز به صورت تلویحی این را تایید کرده است. مشخصا ایران به دنبال توافق است و به همین علت این دور از مذاکرات هم شاید نتایج مثبتی داشته باشد. راه حل‌هایی هم شنیده می‌‌شود که گفت‌وگو‌ها به جای خواسته حداکثری بر مبنای خواسته حداقلی شکل گیرد. یعنی مرحله‌ای بتوانند توافقات را صورت دهند. در حقیقت به جای توافق بر سر بازگشت آمریکا به برجام باشد، بر برخی حقوق ایران تکیه شود و برخی تحریم‌ها برداشته شود و ایران هم به برخی تعهدات خود بازگردد. بر مبنای پیشنهاد مذاکره حداقلی، غربی‌ها برخی تحریم‌‌ها را، مثل اجازه فروش حد معینی نفت خام، به ایران می‌‌دهند و ایران هم غنی سازی ۶۰ درصد را متوقف می‌‌کند اما به نظر می‌رسد این پیشنهاد نیز با اما و اگرهایی مواجه است و شاید از سوی برخی طرفین مورد پذیرش قرار نگیرد. با این وجود باز هم از داخل ایران صدای انتقاد شنیده شد و برخی بار دیگر با وجود اینکه دولت سیزدهم بر سر کار آمده است، صدای انتقاد خود را بلند کردند که به چه علت در سالروز شهادت سردار سلیمانی، مذاکره با غرب انجام شده است. به صورت کلی فراز و نشیب‌ها زیاد است و باید منتظر روزهای آینده مذاکرات بود. مسیر برای رسیدن به توافق هنوز سخت است اما با توجه به تعامل‌هایی که صورت گرفته است می‌توان امیدوار بود که توافق نیز شکل گیرد. این سختی از آنجا نشات می‌گیرد که روسیه و چین نیز نسبت به خواسته‌های ایران روی خوش نشان ندادند و اروپا نیز بیش از پیش به آمریکا نزدیک شده است. به نظر می‌رسد ایران به این تحلیل رسیده است که خواسته‌های حداکثری تحقق پیدا نمی‌کند و راه دیگری در پیش گرفته است.