سفر رئیس‌جمهوری به عمان نتایج مثبتی خواهد داشت

آرمان ملی آنلاین - علیرضا پورحسین: روابط ایران و پادشاهی عمان که مبتنی بر اصول حسن همجواری و اشتراکات تاریخی، فرهنگی و مناسبات همسایگی است، در حوزه‌های مختلف خوب و حتی بعضا ممتاز است. چنان که تهران و مسقط در حوزه همسایگی در منطقه خلیج فارس بنا بر اذعان مقامات دو کشور، هیچ مسئله و مشکلی در مناسبات فیمابین ندارند و پایه همکاری‌ها بین ایران و عمان بر اساس اعتماد و اطمینان متقابل است. اعتماد و اطمینانی که به نظر می‌رسد ریشه تاریخی در دهه‌های گذشته دارد. از مناسبات در دوران میانه تا همین تاریخ معاصر که همواره یا ایران به کمک عمان شتافته و یا این کشور در عرصه‌های سیاسی برای ایران تلاش‌های دیپلماتیکی انجام داده است تا به عنوان کشور معتمد ایران شناخته شود. روابطی که مشخصا می‌تواند الگویی برای توسعه روابط با سایر کشورهای عربی و منطقه نیز باشد. در راستای بررسی این مساله «آرمان‌ملی» گفت‌وگویی با حسن دانایی‌فر، سفیر پیشین ایران در عراق داشته است که در ادامه می‌خوانید:

ارزیابی‌ها از سفر رئیس‌جمهوری به عمان چیست و با توجه به شرایط فعلی منطقه خاورمیانه چه نتایجی درپی خواهد داشت؟

در ماه‌های اخیر اتفاقات خوبی در حوزه همکاری با همسایگان صورت گرفته است که این امر می‌تواند موجب توسعه امنیت و اقتصاد جمعی شود. ثبات و آرامش منطقه مشخصا در گرو همین همکاری‌هاست که امروز یک نمونه آن در سفر رئیس‌جمهوری به عمان مشخص شده است. رفت و آمدها در سطح سران، مذاکرات ایران و عربستان و آتش‌بس در نقاطی که در سال‌های گذشته جنگ گسترده‌ای در آن رخ داده است، از جمله نشانه‌های آغاز ثبات در منطقه است. مهم‌ترین نکته در این حوزه این است که این فرآیند منطقه‌ای نباید درگیر حاشیه‌های فرامنطقه‌ای شود. امروز در منطقه اراده‌ای به‌وجود آمده است تا با ایران همکاری صورت گیرد و تنش‌ها کاهش یابد و این اراده نباید تحت تاثیر بازیگران فرامنطقه‌ای قرار گیرد. سفر رئیس‌جمهوری ایران به عمان در همین راستا بوده و می‌تواند نتایج بسیار مثبتی درپی داشته باشد.

آیا ممکن است در روند تنش‌زدایی در منطقه خلل‌هایی ایجاد شود و این مانع‌زایی از سوی چه طرف‌هایی صورت می‌گیرد؟

اتفاقی که روز یکشنبه در تهران رخ داد و یک نیروی نظامی ایران در آن حادثه تروریستی به شهادت رسید نمونه‌ای از کارشکنی‌هایی است که رژیم اشغالگر قدس در منطقه در دستور کار قرار داده است تا روند ایجاد صلح در خاورمیانه را مختل کند. با این وجود اسرائیل نمی‌تواند با این تحرکات مانعی در مسیر اراده ملت‌های خاورمیانه ایجاد کند. مشخصا زمانی که اسرائیلی‌ها به تمام سفارتخانه‌های خود در جهان آماده‌باش می‌دهند، نشان می‌دهد که آن‌ها پشت این کارشکنی‌ها و اقدامات تروریستی هستند. با این وجود بعید به نظر می‌رسد که سران سایر کشورها به چنین اقداماتی توجه کنند و روند صلح در منطقه خاورمیانه تداوم پیدا خواهد کرد. باید توجه داشت که مولفه‌های اثرگذار بر تحولات خاورمیانه تغییر کرده است. معادلات به‌خصوص پس از وقوع جنگ اوکراین در جهان تغییر کرده است و دیگر کارشکنی‌های گذشته نمی‌تواند کشورها را مجبور به اقدامی دیگر کند. از سوی دیگر سفر بایدن به منطقه جنوب شرقی آسیا، نشان می‌دهد که اولویت‌های کشوری همچون آمریکا نیز تغییر کرده است. توجه آمریکا به خاور دور و در اولویت قرار گرفتن این منطقه سبب شده است تا آن‌ها نیز تغییراتی در سیاست‌های خود ایجاد کنند. اینکه از داخل آمریکا اعلام می‌شود که دیگر قدرت گذشته را ندارند، حاکی از این است که آمریکا نمی‌تواند دیگر امنیت کشورهای عربی و منطقه خاورمیانه را تامین کند و به همین علت است که کشورهای عربی به دنبال راه‌های دیگری برای تامین امنیت خود هستند. این یک فرصت ایده‌آل برای ایران و کشورهای منطقه است تا با هم‌افزایی، کنترل امنیت منطقه را به صورت جمعی در اختیار گیرند و خودشان برای آینده منطقه تصمیم‌گیری کنند. این همان مسیری است که از ابتدا نیز باید در دستور کار قرار می‌گرفت و امروز نیز می‌تواند مسیری برای خاورمیانه باشد تا از بحران عبور کند.

در چنین شرایطی پس به چه علت مقامات عربستان به صورت پرتعداد با مقامات غربی و آمریکایی دیدار و رایزنی می‌کنند؟

نباید فراموش کرد که دو کشوری همچون آمریکا و عربستان فارغ از اختلاف‌هایی که امروز میان آن‌ها به‌وجود آمده است، تفاهمات و سندهای همکاری در زمینه‌های مختلف از جمله دفاعی و امنیتی دارند. زمانی که وزیر دفاع دو طرف دیدار می‌کنند، مشخصا در خصوص مسائل نظامی بیشتر گفت‌وگو می‌شود. در دو ماه گذشته حجم اختلافات و ناملایمتی میان عربستان و آمریکا بیشتر شده است و مشخصا دیدار صورت می‌گیرد تا زاویه اختلافشان بیشتر نشود. دیدارهای اخیر عربستان و آمریکا برای عادی سازی روابط و رفع این اختلافات صورت گرفته است. روابط عربستان و آمریکا دیگر همچون گذشته نخواهد بود و با اما و اگرهایی مواجه خواهد شد. عربستان دیگر برای امورات سیاست خارجی خود از آمریکا مجوز نخواهد گرفت. در دوران ترامپ چنین مساله‌ای مطرح بود و حتی یکی از سران کشورهای عربی نقل قول کرده بود که عربستان به‌خاطر آمریکا با ایران وارد رابطه نمی‌شود و ترامپ و پمپئو به عربستان فشار وارد می‌کنند تا روابط خود را با ایران عادی سازی نکند. مشخصا آن دوران گذشته است و عربستان می‌تواند در این خصوص مستقلا تصمیم گیری کند. امروز تصمیم عربستان در رابطه با عادی سازی روابط با ایران به فشار آمریکا برتری دارد و در همین راستا عربستان مسیر خود را طی خواهد کرد.