علی‌اصغر زرگر در گفتوگو با «آرمان ملی»:
آمریکا قطعا تا سال 2025 در برجام می‌ماند
آرمان ملی آنلاین - پورحسین: برخی منابع خبری عنوان کرده‌اند که ایران در حال بررسی اطمینان‌آور بودن پیشنهاد اروپا در سه حوزه پادمان، تحریم و تضمین است. ایران در حال بررسی پیشنهادهای دریافتی است تا نسبت به تامین خواستههای خود اطمینان حاصل کند. یک دیپلمات اروپایی نیز اظهار کرد که اتحادیه اروپا در مورد موضوع پادمان پیشنهادهایی ارائه کرده است، اما آن چنان که از گفته دیپلمات ایرانی برمی‌آید، این پیشنهاد باید برای ایران از یکسو اطمینان‌آور باشد و از سوی دیگر همه موضوعات مورد بحث در وین را در بربگیرد. آخرین دور از گفت‌وگوها برای رفع تحریم‌ها، در حالی هفته گذشته در وین به پایان رسید که ایران اعلام کرده بود در مورد ادعاهای سیاسی مرتبط با مسائل پادمانی، تحریم‌ها و همچنین تضمین معتبر، گفتوگو خواهد کرد. در همین حال معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهوری ایران نیز با اشاره به گفت‌وگوهای اخیر رئیس‌جمهوری با چند تن از رهبران ۴+۱ اعلام کرد که در همه گفت‌وگوهای تلفنی رئیسی با رؤسای جمهور فرانسه، روسیه و چین، موضع قاطع ایشان این بود که فقط زمانی که ادعاهای پادمانی حل و فصل و بسته شود، توافق نهایی قابل دست یافتن است. در راستای بررسی این مساله «آرمان ملی» گفت‌وگویی با علی اصغر زرگر، تحلیلگر ارشد روابط بین‌الملل داشته است که در ادامه می‌خوانید.
پیش‌بینی شما در خصوص آینده روند دیپلماتیک برای احیای برجام چیست؟
آن چیزی که تا به امروز مشخص شده، این است که راه‌حل‌های جدیدی برای حل و فصل اختلافات ایران و آمریکا مطرح شده است و تقریبا تمامی طرف‌ها متن جدید پیشنهادی را پذیرفته‌اند. در این میان نیز آمریکا پذیرفته است که تضمین دهد که تا سال 2025 در برجام باقی بماند. شواهد و قرائن نشان می‌دهد که آمریکا قصد ندارد در کوتاه مدت در سه جبهه در جهان درگیر شود و به همین علت بعید به نظر می‌رسد تا ابتدای سال 2025 که بایدن قطعا رئیس‌جمهور است بار دیگر از توافق با ایران خارج شوند. باید توجه داشت که همه چیز به تحولات پس از توافق بستگی دارد و مشخصا آینده توافق احتمالی را مشخص می‌کند. ایران به هیچ وجه نمی‌خواهد زیر بار اتهامات و ادعاها در خصوص فعالیت هسته‌ای خود برود و به همین علت امروز تاکید دارد که آژانس پرونده ایران را مختومه کند تا بار دیگر تلاشی برای متهم و تحریم کردن ایران صورت نگیرد. گزارش‌های آژانس عملا تبدیل به بهانه‌ای شده بود تا در سال‌های اخیر ایران را زیر فشار قرار دهند و از این طریق به خواستههای خود برسند اما امروز ایران بر روی این مساله تاکید دارد و می‌خواهد تا تمامی اتهاماتی که در قالب مسائل سیاسی به ایران در حوزه فعالیت‌های هسته‌ای وارد شده است، مختومه شود. مشخصا اگر در این حوزه هم توافق حاصل شود می‌توان انتظار داشت که در روزهای آینده میان ایران و طرف‌های دیگر برجام توافق شکل گیرد و پس از آن به سمت لغو تحریم‌ها و عادی شدن وضعیت حرکت کرد.
تقابل اخیر چین و آمریکا پیرامون تایوان تا چه میزان بر تحولات اخیر برجامی اثرگذار بود؟
به زعم آمریکایی‌ها چین هم چالش بزرگی است. مدت‌‌هاست که منابع مختلف آمریکایی و محافل سیاسی هشدار داده‌اند که چین چالشی پیش‌رو است و آمریکا نباید اجازه دهد که چین قد علم کند یا اینکه بتواند منافع آمریکا را زیر سوال ببرد و مخدوش کند. این است که بخشی از نیروهایشان را به آسیای جنوب شرقی بردند و این قضیه‌ای که چندی پیش اتفاق افتاده برنامه‌ریزی کردند. مساله به چالش کشیدن چین است و آزمایشی است که آمریکایی‌ها با نشان دادن قدرت خود، سعی کردند به‌رغم همه هشدارهایی که چین داده است به آن منطقه و تایوان بیایند و رئیس مجلس‌شان را به تایوان بفرستند و نشان دهند که به‌رغم نارضایتی چینی‌ها ما کار خود را انجام می‌دهیم. تحت عنوان حمایت از دموکراسی یا اینکه یک چین تایپه مستقل و یا یک تایوان مستقل وجود داشته باشد و در واقع آمریکا چین را به چالش کشیده و تا آنجا پیش رفته‌اند که چین بارها تاکید کرد که کار شما بازی با آتش است ولی آمریکایی‌ها با یک نمایش قدرت سعی کردند که مقام سیاسی را به چین تایپه ببرند و چین هم جز اینکه رزمایشی انجام دهد و به گونهای محاصره‌ای داشته باشد و یک مانور نظامی انجام دهد، عکس‌العملی به نیروهای آمریکایی نشان نداده است. چین هنوز به اوج قدرت خود نرسیده و هنوز از نظر اقتصادی راه توسعه را پیش می‌برد و این توانسته چین را به پیشرفت اقتصادی برساند و به عنوان قله دوم اقتصادی دنیا معرفی کند ولی از نظر نظامی هنوز چین کار دارد تا بتواند با قدرت نظامی آمریکا هم وزن شود و خود چینی‌ها این را می‌دانند. بنابراین از نظر کاربرد نیروی نظامی چین هنوز محافظه کار است. یعنی هنوز خواهان یک تنش رسمی و در سطح بالا و یا درگیری نظامی در سطوحی بالا و فراگیر نیست اما با این وجود ذهن سیاستمداران آمریکایی را مشغول کرده و سبب شده تا کمتر در خاورمیانه و اطراف ایران حاضر شوند و در این عرصه تنش‌آفرینی کنند. آمریکا برای تمرکز بر چین امروز تمایل دارد تا برجام احیا شود و این بهترین گزینه برای آمریکاست.
تاکید ایران بر حل مسائل پادمانی با چه اهدافی در دستور کار قرار گرفته است؟
مشخصا ایران نمی‌خواهد ابزار و اهرم فشار در اختیار طرف‌های دیگر برجام و به خصوص آمریکا باشد. ایران تلاش می‌کند تا سوءاستفاده از مکانیزم ماشه که در برجام قید شده است را خنثی کند تا بار دیگر در تنگنا قرار نگیرد. ایران امروز در غنی سازی پیشرفت زیادی کرده و می‌تواند زیر نظر آژانس نیاز‌های کشور از جمله نیاز به سوخت را مرتفع کند. می‌توان برای این شرایط سناریو‌هایی پیش بینی کرد مثلا ایران نظارت‌های اضافی را بپذیرد. یعنی ایران همکاری‌های بیشتری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشته باشد ولی ایران در واکنش به قطعنامه اخیر مانیتورهای آژانس و ابزار نظارتی آژانس را خاموش کرده است و این‌ها مسائلی است که به صورت عکس العمل نشان داده می‌شود ولی ایران به همکاری خود ادامه می‌دهد و کلا با آژانس قطع رابطه نمی‌کند. چنین فشارهایی نمی‌تواند تغییری قطعی در مواضع طرفین ایجاد کند. پیش بینی من اینچنین است و سناریوهای سخت و وحشتناک و خطرناکی در پیش‌رو نخواهد بود. نه ایران خواستار چنین شرایطی است و نه اینکه اروپا و آمریکا خواهان ایجاد چنین تنشی در مقطع فعلی هستند. امروز غرب و به ویژه اروپا متقاضی انرژی حوزه خلیج فارس هستند و برای تامین امنیت اقتصادی خود به این انرژی نیازمند هستند و ایران در این خصوص بازیگری کلیدی است بنابراین اگر ایران بخواهد تنش زدایی کند و با غرب و با آمریکا سیاست مدارا را در پیش بگیرد شکی نیست که آن‌ها خواهان این موضع خواهند بود. اگر تنش‌ها کم شود و سرمایه‌گذاری‌ها آغاز شود در حوزه نفت و گاز ایران سرمایه‌گذاری‌های جدیدی ایجاد می‌شود و می‌توان پیش بینی کرد که کمبود‌ها ظرف شش ماه جبران شود و منابع گازی و نفتی ایران که مورد نیاز غرب است آماده بهره برداری شوند.
احیای توافق در این برهه زمانی چه دستاوردهای جانبی می‌تواند برای ایران داشته باشد؟
مشخصا ایران نمی‌خواهد برخی اختلافات گذشته بار دیگر زنده شوند و تلاش می‌کند تا تنش‌ها را به حداقل برساند. در همین زمینه تلاش می‌کند تا با کشورهای منطقه نیز رابطه خوبی برقرار کند. مشخصا در همین راستا برجام سبب می‌شود تا ائتلاف عبری عربی علیه ایران نیز خنثی شود و کشورهای عربی نیز کمتر علیه ایران جوسازی خواهند کرد. باید توجه داشت که اگر بخواهیم از روابط با چین و روسیه و سایر کشورهای منطقه خاورمیانه بهره کافی ببریم باید تنش‌زدایی را تا سطوح دیگری گسترش بدهیم. اگر برجام به نتیجه‌ای برسد و فواید آن نصیب ملت ایران بشود موجب گسترش دایره تنش‌زدایی خواهد شد و به این صورت نیست که برعکس اتفاق بیفتد. وقتی تنش و چالشی با غرب وجود دارد، این مشکلات حتی به روابط ما با عراق نیز کشیده می‌شود و در روابط ایران با پاکستان و هند نیز تاثیر دارد. از این رو ذوب شدن یخ‌ها بین ایران و غرب که هنوز نفوذ مالی و اقتصادی فراوانی در دنیا دارند موجب می‌شود یخ ارتباط با سایر کشورها نیز ذوب شود و خواه ناخواه نتیجه مطلوب به دست می‌آید و پیشروی می‌کند. امروز وضعیت به گونهای است که کشورها باید با هم همکاری داشته باشند. این موضوع در بیان مسئولان و مقامات عالی رتبه ایران نیز دیده می‌شود که می‌گویند باید تعاملات با دنیا را گسترش داد.
پس از رسیدن به توافق احتمالی ممکن است اختلافات جدیدی شکل گیرد؟
اصول کلی غربی‌هاست که امروزه بیشتر در این جهت حرکت می‌کنند یعنی می‌گویند ایران نباید به قدرت تبدیل شود و اصل این است که ایران در همین چارچوب باقی بماند و با غرب تعامل داشته باشد. این موارد تا حدودی در برجام دیده شده است تا ایران را در حوزه تکنولوژی هسته‌ای کنترل کنند و باب دوستی و مراوده با ایران را باز کنند و این نگاه نه تنها منافع اقتصادی دارد بلکه تنش‌ها را کم می‌کند و در مسائل منطقه نیز دیر یا زود ایران با توجه به وضعیت اقتصادی خود به این نتیجه می‌رسد که در منطقه مشارکت بیشتری داشته باشد و با کشورهایی همچون عربستان و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به نوعی توافق جمعی برسند و امنیت منطقه حفظ شود و ایران سهم خود را در امنیت منطقه داشته باشد و در مذاکرات همه جانبه مربوط به منطقه شرکت کند. در صورت بهبود روابط ایران و عربستان این احتمال وجود دارد که باب چنین گفت‌وگوهایی در مورد امنیت منطقه در این سطح باز شود.
ارسال نظر