آرمان ملی آنلاین - علیرضا پورحسین: هشتمین دور مذاکرات ایران و 1+5 برای بازگشت همه طرف‌های برجام به تعهداتشان روز دوشنبه از سر گرفته شد و قرار است بر اساس تفاهم انجام شده، هیات‌های کارشناسی از روز سه شنبه در موضوع لغو تحریم‌ها، تعهدات هسته‌ای، راستی‌آزمایی و تضمین‌‌ها کار خود را آغاز کنند. روز گذشته رئیس هیات مذاکره کننده ایران پس از نشست افتتاحیه کمیسیون مشترک برجام گفت که در نشست امروز نمایندگان کشورهای مختلف بر اهمیت اولویت داشتن رسیدگی به موضوع رفع تحریم‌ها، راستی آزمایی و تضمین‌ها در دور هشتم تاکید کردند. گفتنی است ایران و طرف‌های برجام با تایید آمریکا در دور هفتم بر سر دو متن پیش‌نویس مربوط به لغو تحریم‌‌ها و اقدامات هسته‌ای با در نظر گرفتن پیشنهادات و نظرات ایران به تفاهم رسیدند. در این میان طرف‌های مقابل ضرب‌الاجلی نیز تعیین کرده‌اند تا طبق آن مذاکرات ظرف 4 هفته آینده به نتیجه رسد که این ضرب‌الاجل اما و اگرهایی را در خصوص مذاکرات به‌وجود آورده است. در راستای بررسی این مساله «آرمان ملی» گفت‌وگویی با محسن جلیلوند، تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل و استاد دانشگاه داشته است که در ادامه می‌خوانید.
 ارزیابی شما از روند مذاکرات احیای برجام در دو روز اخیر چیست؟
امروز همه طرف‌های برجام نسبت به رسیدن به توافق خوش‌بین هستند اما باید منتظر ماند و دید که آیا طرف‌های برجام می‌توانند در خصوص خواسته‌های یکدیگر به توافق برسند یا خیر. انریکه مورا یک صحبتی مبنی بر این داشت که ایران باید به سمت دیدگاه برجامی حرکت کند که این صحبت نشان می‌دهد، در مذاکرات هنوز گره‌هایی وجود دارد. به نظر می‌رسد با توجه به همین گره‌هایی که باقی مانده است، طرفین در خصوص مواردی به توافق خواهند رسید تا پس از توافق اولیه، در خصوص سایر موارد رایزنی داشته باشند. مشخصا با توجه به ضرب‌الاجل تعیین شده نمی‌توان طی 4 هفته آینده به توافق جامع رسید و کمبود زمان نیز نشان می‌دهد که به احتمال زیاد طرفین به یک توافق مقدماتی برسند و در آینده توافق جامع شکل می‌گیرد. احتمالا به این شکل پیش خواهند رفت که برخی تحریم‌ها در قبال برخی تعهدات ایران لغو شود تا بعدا به نتیجه نهایی برسند.
 اینکه عنوان شده است ایران فقط 4 هفته برای رسیدن به توافق وقت دارد، تا چه میزان جدی و لازم‌الاجراست؟
زمانی که 6 کشور دیگر علیه ایران یک تصمیم می‌گیرند، ایران چاره‌ای جز عمل کردن ندارد و به همین علت باید به مهلت 4 هفته‌ای توجه ویژه داشت. آمریکا و اروپا گفته‌اند که اگر در این بازه زمانی به نتیجه نرسند، به صورت کلی مذاکرات را ترک خواهند کرد. زمزمه‌های اجماع جهانی علیه ایران در روزهای اخیر بیشتر شده است و نباید به این سمت خود را سوق دهیم. نشانه‌های این اجماع را می‌توان در موضع گیری‌های اخیر چین و روسیه مشاهده کنیم که آن‌ها نیز در کنار غربی‌ها گفته‌اند چند هفته بیشتر وقت نمانده است و امروز به همین علت می‌خواهند سریع‌تر به میز مذاکره برگشته و به توافق برسند. در همین راستا مقامات آمریکا نیز عنوان کردند که کم‌کم به زمان پایان مهلت ایران برای رسیدن به توافق نزدیک می‌شویم. مشخصا آمریکا یک سال منتظر ایران نخواهد بود تا به مذاکرات احیای برجام بازگردد. طبق برخی تحلیل‌ها، آن‌ها قصد دارند در همان هفته‌های ابتدایی سال میلادی 2022 در خصوص مساله هسته‌ای ایران به یک نتیجه برسند و مشخصا آن‌ها بیشتر از آن خود را درگیر پرونده ایران نخواهند کرد و طبق مشاهدات نیز به نظر می‌رسد در همین هفته‌ها مذاکرات به یک نتیجه موقت برسد.
 سناریوهای احتمالی در صورت به نتیجه رسیدن مذاکرات در ضرب‌الاجل تعیین شده چه مواردی است؟
مشخصا آمریکا به گزینه‌های دیگر جز مسیر دیپلماتیک نیز فکر می‌کند. شاید قصد جنگ نداشته باشند اما مشخصا از ابزارهای دیگر نیز علیه ایران در صورت عدم بازگشت به مذاکرات استفاده می‌کنند. باید توجه داشت که نباید اجازه دهیم تا پرونده ایران به شورای امنیت کشیده شود و باید با آژانس کنار آمد زیرا اگر پرونده ایران به نیویورک برود، کار برای روسیه و چین نیز دشوار می‌شود و شاید آن‌ها نیز علیه ایران موضع گیری کنند. اینکه روسیه و چین نیز تاکید می‌کنند سریع‌تر دورهای بعدی مذاکرات آغاز شود، این پیام را می‌رساند که مذاکرات بزودی باید به نتیجه برسد. باید توجه داشت که غربی‌ها زمانی با ایران برخورد سخت می‌کنند که ایران به تعهدات خود عمل نکند و به سمت ساخت سلاح هسته‌ای برود که چنین امری متصور نیست و مقامات ایران نیز عنوان کرده‌اند که غنی سازی بیش از 60 درصد را در دستور کار خود قرار نداده‌اند. صحبت آمریکا نیز این است که اگر ایران چنین قصدی ندارد پس به چه علت از آن به عنوان یک تهدید علیه آمریکا استفاده می‌کند. ایران نیز در مقابل می‌گوید که علت افزایش تحریم‌ها از سوی آمریکاست و آمریکا باید برای اینکه حسن نیت خود را نشان دهد، حداقل مقداری از پول‌های بلوکه شده ایران را آزاد کند و اگر این اقدام را انجام نمی‌دهد، حداقل تحریم‌ها علیه ایران را بیشتر نکند. یک فرضیه وجود دارد که با توجه به اینکه شرایط نسبت به سال 2015 تغییر کرده است، شاید نتوان برجام را احیا کرد و توافق دیگری احتمالا پس از توافق اولیه صورت می‌گیرد. ایران باید در ابتدا سایر موانع را برطرف کند و نباید فراموش کرد که هنوز ایران FATF را قبول نکرده است و چنین موانعی در پیش دارد. غربی‌ها مسلما به سانتریفیوژها و غنی سازی‌های ایران حساس هستند و باید در خصوص آن‌ها به توافق رسید اما اقدامات جانبی نیز از اهمیت بسزایی برخوردار هستند.