ایده خروج از برجام در نظام مطرح نیست

آرمان ملی آنلاین -علیرضا پورحسیــن: همچنان رویکرد دولت سیزدهم در عرصه سیاست خارجی و به‌خصوص در قبـال برجام، یکی از سوالات اصلی است که اذهان عمومی را به خود مشغول کرده است. هرچند این مساله در این خصوص مطرح می‌شود که سیاست خارجی در ارکان بالادستی دولت مسیرش مشخص می‌شود، اما تجربه ثابت کرده است که دولت‌ها نیز در این عرصه می‌توانند نقش‌آفرینی کنند و مسیر را تغییر دهند. امروز بسیاری از کارشناسان بر این باورند که دولت سیزدهم برای بهبود اوضاع کشور راهی جز ادامه برجام ندارد و دولت جدید یا می‌داند یا خواهد فهمید که بدون برجام نه‌تنها مشکلات سیاست خارجی قابل حل نیست بلکه مشکلات اقتصادی داخلی هم، حل نمی‌شود. به همین علت به‌نظر می‌رسد که دولت آینده یا در کوتاه‌مدت یا در میان‌مدت به این نتیجه خواهد رسید که برای حل مشکلات سیاست خارجی و برای از میان برداشتن تحریم‌ها و روابط سیاسی و بانکی، باید مساله برجام حل شود. مساله‌ای که در داخل نیز همچنان درگیر اما‌و‌اگرهای فراوان است و پیش از همه‌چیز باید تکلیف این حوزه مشخص شود که کدام نهاد در عرصه برجام قرار است تصمیم نهایی را بگیرد. برجامی که مشخصا احیای آن می‌تواند روابط ایران را با همسایگانش نیز بهبود بخشد. در راستای بررسی این مساله آرمان ملی گفت‌و‌گویی با محمدجواد جمالی نوبندگانی، نایب‌رئیس کمیسیون سیاست خارجی مجلس دهم داشته است که در ادامه می‌خوانید.
دولت سیزدهم درخصوص برجام و روند احیای آن باید به چه مسائلی توجه کند؟
چند موضوع درخصوص برجام وجود دارد که باید مدنظر دولت سیزدهم قرار گیرد. نخست اینکه امروز در حاکمیت ایران، ایده‌ای برای خروج از برجام وجود ندارد و حتی کسانی که از ابتدا با برجام مخالف بودند ،امروز به‌دنبال بهره‌برداری بهتر از برجام هستند و برای آن نقشه‌هایی می‌کشند. این پیامی است که جامعه جهانی می‌تواند پالس‌های آن را به‌وضوح از ایران دریافت کند. شاهد بودیم که پس از خروج ترامپ از برجام برخی تصور می‌کردند که ایران نیز از برجام خارج شود، اما عدم خروج ایران ازبرجام سبب شد تا آمریکا منزوی شده و حقانیت ایران اثبات شود و حتی آمریکا دو بار در اتفاقی نادر در شورای امنیت تنها ماند و صرفا یک کشور کوچک به نام دومینیکن از آن‌ها دفاع کرد. دولت سیزدهم باید از این تصمیم گیری خوب و تجربه‌های مربوط به آن استفاده کند. از ماه‌ها پیش قابل پیش‌بینی بود که احیای برجام در دولت سیزدهم نهایی می‌شود و همین اتفاق نیز افتاد و در دولت دوازدهم اتفاقی رقم نخورد. مساله مهم در روزهای بعد این است که باید مشاهده کرد که طرف‌های برجام تا چه میزان در مواضع‌شان از خود انعطاف نشان می‌دهند. مشخصا امروز این امر میسر نیست که طرفین به خواسته‌های صددرصدی خود دست یابند و اگر ایران بتواند غالب خواسته‌های خود را به‌دست آورد، باید از این فرصت استفاده کند. امروز ایران اگر بر غنی‌سازی بیشتر تاکید دارد به این علت است که می‌خواهد قدرت چانه‌زنی خود در ادامه مذاکرات را بیشتر کند. این امر را می‌توان از آن‌جا استنباط کرد که ایران متعهد شده است در صورتی که تحریم‌ها برداشته شود، ایران می‌تواند سریعا به تعهدات خود در حوزه هسته‌ای عمل کند و شرایط را به زمان گذشته بازگرداند.
انتصابات در حوزه سیاست خارجی بر مسیر احیای برجام تاثیرگذار خواهد بود؟
باید منتظر پس از 14 مرداد بود و در آن برهه زمانی بسیاری از مسائل مشخص می‌شود. در ابتدا به‌نظر می‌رسد باید مسئول پرونده احیای برجام مشخص شود که آیا مسئولیت آن برعهده شورای‌عالی امنیت ملی باقی می‌ماند یا اتفاق دیگری رخ می‌دهد. انتصاب افراد در حوزه سیاست خارجی نخستین نشانه‌ای است که دولت سیزدهم از خود منتشر می‌کند و شاید تا حدودی آینده برجام را مشخص کند. مجموعا به‌نظر می‌رسد اگر تحریم‌ها لغو شود و این اراده وجود داشته باشد، برجام احیا خواهد شد و ایران مشخصا به تعهدات خود عمل می‌کند که امروز توپ در زمین کشورهای غربی است.
ایران همزمان درخصوص منطقه و همسایگان خود باید چه سیاستی در پیش بگیرد؟
دولت دوازدهم تا هفته آینده به کار خود پایان می‌دهد و اگر بندی در برجام وجود دارد که برخی معتقدند اشتباه است، نباید به گونه‌ای رفتار کرد که کل برجام برهم بخورد. این‌گونه نظرات را می‌توان در جلسات آتی مذاکرات در‌خصوص احیای برجام مطرح کرد. ایران امروز همسایگانی دارد و همزمان با پیشبرد روند مذاکرات احیای برجام باید روابط خودمان را نیز با همسایگان بهبود بخشیم. در این مسیر ثبات منطقه، تامین منافع ملی ایران و افزایش مبادلات اقتصادی محقق می‌شود. این یک ضرورت است و باید فارغ از مسائل دیگر روابط خود را با همسایگان تقویت کنیم. امروز کشور ترکیه عضو ناتو است و نمی‌توان گفت که ترکیه به‌علت اینکه عضو ناتو است باید روابط خود را با آن‌ها قطع کنیم. از سوی دیگر جمهوری‌آذربایجان روابط دوستانه‌ای با رژیم صهیونیستی دارد، اما ایران مجبور است که روابط خود را با این کشور حفظ کند و به‌ همین شکل ارمنستان نیز روابط خوبی با ایالات متحده دارد و این اصل درخصوص تمامی کشورها صادق است و ایران باید فارغ از این مسائل با همسایگان خود تعامل داشته باشد. از سوی دیگر برخی همسایگان نیز در راستای منافع ما گام برنمی‌دارند که نمونه آن پاکستان بود که مانع ایجاد خط لوله صلح شد، اما مشخصا به این علت نمی‌توانیم بسیاری از مسائل و روابط دیگر را نادیده گرفت و روابط را مخدوش کرد. ایران باید بر مشترکات اصرار داشته باشد و اختلافات را بزرگ نکند. ایران باید توجه ویژه‌ای به حوزه‌هایی داشته باشد که همسایگان‌مان علاقه‌مند به فعالیت در آن حوزه‌ها هستند تا از آن مسیر منافع خود را تامین کند.