طالبان با آمریكا روابط پنهان دارد؛ ضد آمریكایی نیست/ کاهش تنش میان طالبان و آمریکا از مذاکرات دوحه آغاز شد

آرمان ملی آنلاین - علیرضا پورحسین: سرپرست وزارت کشور افغانستان در مصاحبه‌ای عنوان کرده است که به آمریکا به چشم دشمن نگاه نمی‌کند و به توافق دوحه پایبند هستند. او افزوده است که خواهان روابطی بر مبنای اصول و هنجارهای دیپلماتیک با آمریکا هستند و باید در این خصوص شفاف سازی کنند زیرا در 20 سال گذشته اوضاع در افغانستان حالت جنگ و دفاع داشته است. حقانی افزوده است: وقتی توافق دوحه انجام شد، تصمیم گرفتند که در این مورد صحبت نکنند و در آینده مایل هستند روابط خوبی با ایالات متحده و جامعه بین‌المللی داشته باشند. او تاکید کرد که خاک افغانستان برای تهدید هیچ‌کس مورد استفاده قرار نخواهد گرفت هرچند گروه‌های مختلف تروریستی در این کشور در حال فعالیت هستند. این صحبت‌ها در حالی عنوان می‌شود که طالبان هنوز در خصوص مسائلی همچون حقابه هیرمند که مساله‌ای کاملا قانونی است همکاری لازم را با ایران ندارد. در راستای بررسی این مسائل «آرمان‌ملی» گفت‌وگویی با محسن روحی صفت، دیپلمات پیشین وزارت خارجه داشته است که در ادامه می‌خوانید:

اظهار نظر مقامات طالبان در راستای برقراری رابطه حسنه با ایالات متحده در چه راستایی صورت گرفته است؟

همه چیز از زمان مذاکرات طالبان و آمریکا در دوحه آغاز شد و در آن زمان تفاهماتی میان طرفین شکل گرفت که مشخصا دشمنی را بین آمریکا و طالبان از بین برد. در زمان مذاکرات دوحه طرفین به دنبال منافع خود بودند و به توافقاتی نیز دست پیدا کردند. آمریکا با توجه به هزینه‌های سنگینی که در خاورمیانه متحمل شده بود، قصد داشت از این هجمه سنگین رها شود. از سوی دیگر نیز به دنبال این بودند تا قسمتی از افغانستان که طالبان بر آن تسلط داشت، علیه آمریکا نباشند و طالبان نیز به شکلی با پذیرش خواسته‌های آمریکا به دنبال این بود تا تحرکات سیاسی خود را رسمیت بخشد و حداقل آمریکا را دیگر در مقابل خود نبیند تا آسان‌تر به خواسته‌های خود در افغانستان دست یابد. خواسته‌های طرفین تا حدود زیادی به واقعیت نزدیک شد و هر یک از طرفین 70 درصد خواسته‌های خود را به‌دست آوردند. باید توجه داشت که حدود 30 سال پیش که طالبان در افغانستان به قدرت رسید، ماهیتی ضد آمریکایی نداشت بلکه شرکت‌های آمریکایی از طالبان حمایت مالی انجام می‌دادند تا بتوانند در آینده گاز ترکمنستان را از طریق خاک افغانستان به پاکستان منتقل کنند. بنابراین طالبان از ابتدا رویکرد ضدآمریکایی نداشته است. طالبان فقط بر این باور بود که آمریکا رقیب آن‌ها در افغانستان است که در این خصوص نیز به توافق رسیدند و آمریکا از خاک افغانستان خارج شد.

این تعامل طالبان با آمریکا چه پیام‌هایی برای ایران دارد؟

تعامل طالبان با آمریکا از چندین جهت قابل بررسی است. باید توجه داشت که در برهه‌ای از ز‌مان آمریکا شخص حقانی را تروریست نامیده بوده و برای سر او جایزه تعیین کرده بود اما سیاست‌های آمریکا مشخص شد که با توجه به منافعشان تغییر می‌کند و امروز با همین شخص تعامل دارند. آمریکا حقوق بشر را متناسب با منافع خود تعریف می‌کند و بر همان اساس پیش می‌رود. تمامی دولت‌ها و کشورها بر اساس منافع خود پیش می‌روند و طالبان نیز بر همین اساس امروز می‌گوید که می‌خواهد رابطه خوبی با آمریکا داشته باشد و آمریکا را دشمن خود نمی‌داند. طالبان به این نتیجه رسیده است که اگر بخواهد با آمریکا دشمنی کند، نمی‌تواند در افغانستان حکومت کند. امروز مبالغ زیادی از دارایی افغانستان در آمریکا بلوکه شده و در همین راستا نمی‌خواهد این دارایی‌ها را از دست دهد. به صورت طبیعی طالبان زمانی که به این نتیجه رسیده تا منافع خود را تامین کند، به همین علت سیاست‌هایی را انتخاب می‌کند که در همین مسیر باشد.

ایران مساله اختلاف درخصوص حقابه رودخانه هیرمند را چگونه می‌تواند حل و فصل کند؟

موضوع آب در اختلافات بین کشورها یک موضوع پیچیده است اما با این وجود ایران و افغانستان در این خصوص توافق کرده‌اند و امروز نیز عنوان می‌کنند که به این توافق پایبند هستند. امروز طالبان عنوان نمی‌کند که این توافق را قبول ندارد بلکه می‌گویند به آن متعهد هستند. امروز اختلافی که وجود دارد در خصوص نحوه اجرای توافق است. به این شکل که در سال‌هایی که خشکسالی رقم می‌خورد باید در خصوص حقابه مذاکره مجزا صورت گیرد. مساله حقابه هیرمند جنبه‌های غیرحقوقی و سیاسی دارد به این شکل که باید به وضعیت دو کشور در این برهه زمانی نیز دقت کرد. ایران باید در ابتدا یک مدیریت در حوزه آب داشته باشد و به شکلی عمل کند که نیازمند حقابه از افغانستان نباشد و پس از آن از موضع قدرت وارد مذاکره با طالبان شود. باید توجه داشت که ایران نیز اهرم‌هایی در اختیار دارد که می‌تواند بوسیله آن‌ها طالبان را تحت فشار قرار دهد. مشخصا آن‌ها در زمینه‌های مختلف به ایران نیاز دارند و به همین علت نمی‌توانند در یک موضوع خاص به آن شکلی که دوست دارند، عمل کنند. ایران فعلا باید مسیر دیپلماتیک را در پیش گیرد و از نگاه اقناع وارد رایزنی شود. آب باید یک مورد از مجموعه رایزنی‌های ایران و طالبان باشد و نباید به عنوان یک موضوع مستقل به آن رسیدگی شود. باید مقدماتی چیده شود و زمینه فراهم شود تا ایران بتواند از مسیرهای مختلف حق خود را از طالبان بگیرد.