بـاید میـز مذاکـرات را حفظ کـرد

با وجود صحبت‌های ضد و نقیض آیا در واقع آمریکا پیام‌هایی برای دولت ایران ارسال کرده است؟

چند روز از صدور قطعنامه علیه ایران در شورای حکام می‌گذرد و در این بازه زمانی سیگنال‌هایی هم از سوی ایران و هم از سوی آمریکا ارسال شده مبنی بر اینکه تمایل به احیای برجام و رسیدن به توافق دارند اما نه از سوی وزارت خارجه ایران به صورت صریح مطلبی بیان شده و نه آمریکایی‌ها این مساله را تایید می‌کنند. بلینکن به صراحت گفته است که دستور کار مشخص است و حاضر هستند به میز مذاکرات بازگردند. اظهارات در این برهه زمانی ابهام برانگیز است و مشخصا موضع‌گیری نمی‌شود اما مشخصا مهم‌ترین موضوع اختلافی همچنان خارج کردن نام سپاه از لیست گروه‌های تروریستی است که در خصوص آن توافق نشده است زیرا مقامات آمریکایی باز هم عنوان کرده‌اند که ایران درخواست فرابرجامی دارد و این مانع کار است. اینکه ایران و آمریکا تا چه میزان انعطاف خرج دهند همچنان مشخص نیست اما موضع گیری‌های مبهم نشان می‌دهد که هم ایران و هم آمریکا همچنان احیای برجام را می‌خواهند اما حاضر نیستند یک امتیاز بیشتر بدهند یا یک امتیاز کمتر به‌دست آورند. خطوط قرمزی ترسیم شده است و هیچ یک حاضر به عقب نشستن از خط قرمز خود نیستند. امروز باید به دنبال یک راهکار عملی بود زیرا هم آمریکا احساس خطر می‌کند.

کم رنگ شدن نقش اروپا در روزهای اخیر در مساله برجام علت خاصی دارد؟

اروپا گرفتاری‌های خاص خود را دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به انرژی و اوکراین اشاره کرد. اخیرا اتحادیه اروپا ورود دو سوم از نفت و گاز روسیه به قاره سبز را ممنوع اعلام کرده و همین همگرایی باعث شده تا انتقادهای زیادی از سوی مسکو روانه پایتخت‌های اروپایی شود. این در حالی است که آلمان هم در حال خروج از سیاست محافظه‌کارانه خود است. به یاد داریم که آن‌ها بعد از الحاق جزیره کریمه در سال 2014 میلادی به خاک روسیه به دنبال افتتاح خط لوله نورد استریم 2 بودند ولی حالا و پس از حمله مسکو به اوکراین، این روند تغییر پیدا کرده است. لذا باید گفت که آلمان‌ها به نوعی از روسیه فاصله گرفتند و به دنبال همگرایی بیشتر با ایالات متحده و کشورهای اروپایی رفتند که همین موضوع باز هم برای روس‌ها گران تمام شده است. اروپایی‌ها همواره به دنبال کم کردن وابستگی خود به انرژی روسیه بودند. در این میان باید متوجه بود که اروپا طی یک دهه گذشته سعی داشت تا جایگزین جدیدی برای انرژی روسیه پیدا کند و به همین دلیل اقدام‌‌های اروپا و سیاست کاهش وابستگی به روسیه هم در مدار این پرونده قرار گرفت. دولت‌های اروپایی حالا در یک مدار مشخص و یک سناریو تایید شده از سوی ایالات متحده قرار گرفتند و حالا بسیاری از معادلات تغییر پیدا کرده است. همین تغییر معادلات سبب شده تا اروپا نتواند نقش موثری در پرونده ایران ایفا کند.

در مجموع تا چه زمانی فرصت برای رسیدن به توافق وجود دارد؟

چند نکته را در این خصوص باید توجه داشت نخست اینکه باید میز مذاکرات همچنان حفظ شود زیرا قطعنامه شورای حکام علیه ایران یک هشدار اولیه بود. هر ابتکار عملی از سوی ایران باید با توجه به زمان باشد. اجلاس بعدی شورای حکام در ماه سپتامبر است و بهتر است تا قبل از آن توافق شکل گیرد زیرا ممکن است گام‌های بعدی علیه ایران نیز برداشته شود. باید رایزنی‌های جدی‌تر صورت گیرد و مقامات عالی رتبه کشور تصمیم نهایی را بگیرند. این یک مشکل میان ایران و آمریکا است و تا زمانی که این مساله حل نشود، همکاری با آژانس نیز خوب پیش نمی‌رود. مشخصا اگر اختلافات حل می‌شد امروز قطعنامه هم صادر نمی‌شد و گروسی از به بن‌بست رسیدن مذاکرات خبر نمی‌داد.